خط روز گردان و چالش فقهی تعیین روزهای هفته در قاره آمریکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سطح ۴ فقه و اصول، استاد سطوح عالی و پژوهشگر، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، قم، ایران

2 پژوهشگر، دفتر مطالعات فقهی پزشکی قانونی و عضو گروه اصول مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، قم، ایران.

3 دانش آموخته سطح سه مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، قم، ایران

چکیده

روزهای هفته یکی از واحدهای زمانی میباشند که در فقه دارای احکام خاصی میباشند، مثلا روز جمعه در فقه موضوع احکام واجب و مستحب متعددی قرار گرفته است. تعیین روزهای هفته در مناطق مسکونی در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام به واسطه تقریر ایشان واضح و روشن است، ولی در قاره آمریکا که در زمان ایشان مسکونی نبوده است دارای چالش جدی میباشد. توجه به جغرافیای کروی زمین ثابت میکند که تعیین روزهای هفته در قاره آمریکا قراردادی و اعتباری بوده و برای حجیت شرعی نیاز به امضای شارع دارد. مقاله حاضر با توجه به اهمیت مسئله نسبت به تعیین روزهای هفته در نزدیک خط روزگردان مطالعه کرده، ضمن توضیح شبهه و بیان آثار فقهی آن ثابت میکند که اولا با توجه به روایات متواتر روزهای هفته از دیدگاه شرعی فقط یک اعتبار محض نیست بلکه ریشه در واقعیت و حقیقت دارد و ثانیا تعیین روزهای هفته در قاره آمریکا که تابع قرار دادهای بین المللی است نیاز به امضای شارع دارد که موجود نمیباشد.

تازه های تحقیق

نتیجه‌گیری

پژوهش حاضر نتایج زیر را به دنبال داشت:

در برخی مناطق کره زمین به دلیل نزدیک بودن به خط روزگردان ایام هفته به صورت قطعی مشخص نیست و نیازمند تأمل در آن است.

با ملاحظه روایات فراوانی که ایام خاصی از هفته را موضوع حکم شرعی قرار داده است مانند روایات پزشکی، روایات فضیلت و نحوست ایام هفته، روایات وقوع حوادث ملکوتی در ایام هفته، روایات تبیین کننده آثار خاص اعمال در روزهای خاص و... باید اعتراف نمود که تفاوت روزهای هفته صرف اعتبار نیست بلکه آثار تکوینی مادی و معنوی فراوان بر آن‌ها مترتب است. بلکه حتی اگر بپذیریم تفاوت بین روزهای هفته امری اعتباری است، باید گفت ملاک و معیار در این امر، اعتبار خاصی است که مورد امضای شریعت است و با توجه به اینکه اعتبار ایام در برخی از مناطق جهان مانند قاره آمریکا مورد احراز امضای شریعت نیست لذا ما دلیل شرعی معتبری برای تعیین دقیق ایام هفته در این مناطق نداریم.

نتیجه نهایی آنکه با توجه به این امور نمی‌توان به سادگی با تصمیم یک کشور یا با توافقات بین‌المللی، روزهای هفته را برای مناطقی از زمین تعیین نمود و این انتظار را داشت که به تبع آن احکام شرعی نیز بر آن مترتب گردد. نتیجه آن که خط روزگردان که حاصل توافق و قراردادهای بین‌المللی است از لحاظ شرعی اعتباری ندارد و نمی‌تواند مبنای تعیین روزهای هفته قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The International Date Line and the Fiqhi Challenge of Determining the Days of the Week in the American Continent

نویسندگان [English]

  • Mohammad Faezi 1
  • Reza Poorsedghi 2
  • Mohamadreza SHaban 3
1  Researcher and Instructor of Advanced Levels of Fiqh and Principles, A'immah Athar Fiqhi Center, Qom, Iran;
2  Researcher, Office for Fiqhi Studies of Forensic Medicine and Member of the Principles Group, A'immah Athar Fiqhi Center, Qom, Iran
3  Graduated from the third level of the Fiqh Center of the Holy Imams (AS), Qom, Iran
چکیده [English]

The days of the week constitute one of the units of time that are subject to specific rulings in Islamic jurisprudence (fiqh). For instance, Friday (Jumu'ah) is the subject of numerous obligatory (wajib) and recommended (mustahabb) injunctions. The determination of the days of the week is clear and established for regions that were inhabited during the time of the Prophet and the Infallible Imams (Peace Be Upon Them), by virtue of their tacit approval. However, determining these days in regions that were uninhabited during their era, such as the American continent, presents a significant fiqhi challenge. In the contemporary era, a demarcation known as the International Date Line (IDL) has been established as the origin point for the days of the week. Given the importance of this issue, the present article examines the shar'i (religious-legal) ruling concerning the determination of the days of the week in proximity to the IDL. Through an analytical-critical methodology, the study explicates the nature of the ambiguity and its fiqhi implications, and subsequently demonstrates two primary conclusions: Firstly, based on recurrent and well-attested narrations (mutawātir riwāyāt), the days of the week from a shar'i perspective are not merely a matter of conventional assignment, but are rather rooted in an objective reality and truth. Secondly, the determination of the days of the week in the American continent, which is governed by international conventions, requires the subsequent endorsement (imḍā) of the Lawgiver (i.e., divine sanction), which cannot be definitively established in this case.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : International Date Line
  • Days of the Week
  • Friday
  • Geography
  • The Earth
امام سجاد، علی بن الحسین (ع). (بی‌تا). صحیفه سجادیه.
حلی، جعفر بن حسن (محقق). (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام‌. قم: مؤسسه اسماعیلیان‌.
خویی، سید ابو القاسم موسوى. (۱۴۱۶ق). صراط النجاة. قم: مکتب نشر المنتخب‌.
خویی، سید ابو القاسم موسوى. (۱۴۱۸ق). موسوعة الإمام الخوئی‌. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره.
صدوق، محمد بن على. (۱۳۶۲). الخصال‏. قم: جامعه مدرسین‏.
صدوق، محمد بن على‏. (۱۴۰۶ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏. قم‏: دار الشریف الرضی للنشر.
عاملى، محمد بن حسن (حرّ). (۱۴۰۹ق). تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة‌. قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌.
کلینى، محمد بن یعقوب‏. (۱۴۰۷ق). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
گرگرسن، اریک. (۲۰۲۰). Week chronology. قابل دسترس در: https://www.britannica.com.
مرکز تقویم مؤسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران. (بی‌تا). قبله. قابل دسترس در: http://calendar.ut.ac.ir/Fa.
نجفى، محمد حسن (صاحب الجواهر). (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‌. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌.
ویکی‌پدیا. (بی‌تا). Timeline of the Magellan–Elcano circumnavigation. قابل دسترس در: https://en.wikipedia.org.
پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور. (بی‌تا). تفاوت نصف النهار مبدأ و خط تاریخ بین الملل. قابل دسترس در: http://www.ngdir.ir.
یزدى، سید محمد کاظم طباطبایى. (۱۴۰۹ق). العروة الوثقى فیما تعم به البلوى‌. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.