بررسی فقهی و حقوقی حکم خردشدگی و ترک‎خوردگی ستون فقرات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دفتر مطالعات فقهی پزشکی قانونی و عضو گروه اصول مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)

2 دانش پژوه سطح سه جامعه الزهراء (س)

چکیده

در قانون مجازات اصطلاح خردشدگی و ترک‎خوردگی استخوان متمایز از شکستگی است و برای آن دیه مقدری در نظر گرفته شده است. از طرفی در بیان احکام آسیب ستون فقرات در ماده 647 فقط به دیه شکستگی بسنده کرده و موجب شکل‎گیری این ابهام است ،که آیا موضوع شکستگی ماده 647 اعم از خردشدگی و ترک‌خوردگی است یا شامل آن نیست. مسئله در فقه نیز مورد توجه قرار نگرفته است. مقاله پیش رو با بررسی ادله حقوقی و فقهی این موضوع را مورد بررسی قرار داده است. داده‎های حقوقی نشان می‌دهد؛ این مسئله در قانون مورد توجه قرار نگرفته و از مواردی است که نسبت به آن تقنین رخ نداده است بنابراین برای تعیین دیه و ارش خردشدگی و ترک‌خوردگی ستون فقرات باید به فقه مراجعه گردد. بررسی ادله فقهی مسئله نیز حاکی از این است که؛ در روایات و ادله شرعی دیه‎ای برای خردشدگی و ترک‎خوردگی ستون فقرات موجود نیست؛ چرا که ادله شکستگی ستون فقرات از خردشدگی و ترک خوردگی منصرف است و ادله خردشدگی و ترک‎خوردگی استخوان نیز شامل ستون فقرات نمی‌گردد. بنابراین چنین آسیب‎هایی موضوع تعیین ارش است.

تازه های تحقیق

نتیجه

قانون مجازات اسلامی، اشاره‌ای به خردشدگی و ترک برداشتن ستون فقرات نکرده و فقط در بندهایی به‌عنوان کلی شکستگی، به ستون فقرات و خردشدگی استخوان پرداخته است. به دلیل نپرداختن به این نوع از شکستگی در کتاب‌های حدیثی و فقهی، به فتاوا و آراء فقها مراجعه کردیم که با جمع‌بندی به سه نظر دست یافتیم: دیدگاه برابر با شکستگی، دیدگاه خردشدگی استخوان و دیدگاه ارش.

با توجه به متمایز بودن این نوع شکستگی و عوارض ناشی از آن و نوع آسیبی که ازنظر پزشکی کاملاً با عنوان کلی شکستگی استخوانی که عضو را دربرمی گیرد متمایز است، لذا با رد ادله در قاعده کلی کوبیدگی و ترک‌خوردگی استخوان به دلیل و اشکالاتی که در خود قاعده و عدم تناسب حکم و موضوع و دیدگاه برابر با شکستگی به علت متفاوت بودن این نوع صدمه و عوارض ناشی از آن، سبب خروج از اطلاق عموم شکستگی و نداشتن وجاهت و جایگاهی برای اصل عملی در موضوع موردنظر، دیدگاه تعیین ارش بر اساس روایات و قواعد کلی باب دیات از میان نظرهای موجود قوی‌تر است. با توجه به نقصان قانون، پیشنهاد می‌گردد که در قانون مجازات اسلامی به‌طور جداگانه و دسته‌بندی کامل، به تعیین دیه و ارش این نوع از شکستگی در ستون فقرات پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential and Legal Analysis of Crushing and Cracking of Spine Bone

نویسندگان [English]

  • reza poorsedghi 1
  • سیده ثریا موسوی 2
1 Researcher of the Forensic Jurisprudence Studies Office and a member of the Principles Group of the Jurisprudence Center of the Imams of Athar (A.S.).
2 دانش پژوه سطح سه جامعه الزهراء (س)
چکیده [English]

In penal law, the terms "crushing" and "cracking" of bones are distinct from fractures, carrying specific penalties. However, Article 647 of the Islamic Penal Code, which addresses rulings on spine damage, only mentions penalties for fractures, leaving ambiguity regarding whether it covers crushing or cracking. Surprisingly, this matter has not been addressed in Islamic jurisprudence either. The article aims to explore the issue by examining legal and jurisprudential evidence. Legal data reveals that the matter has not been addressed in legislation, falling within the realm of unlegislated cases. Consequently, determining the appropriate compensation (Diyyah) and retaliation (Arash) for spinal crushing and cracking requires reference to jurisprudence. Analysis of jurisprudential evidence further indicates that there are no established penalties for crushing and cracking of the spine in the hadīths and Sharīah sources. The evidence for a broken spine does not encompass crushing and cracking, while the evidence for bone crushing and cracking does not include the spine. Therefore, such damages fall under the purview of determining appropriate retaliation (Arash).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spine
  • Crushing
  • Cracking
  • Diyyah
  • Arash
  1. ابن منظور، ابوالفضل، جمال‌الدین، محمد بن مکرم (1414 ق)، لسان العرب، ج 1، بیروت: دارالفکر لطباعه و النشر و التوزیع.
  2. بروجردی، حسین (1386 ش)، منابع فقه شیعه، ج 31، تهران: ناشر فرهنگ سبز.
  3. بغدادی، مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری (1413 ق)، المقنعه، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
  4. جمشیدی، مجید (1390)، دیه و ارش، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه بینه.
  5. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1410 ق)، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین.
  6. حائرى طباطبایى، سید على بن محمد (1418 ق)، ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
  7. حکیم طباطبایى، سید محمد سعید (1415 ق)، منهاج الصالحین، چاپ اول، بیروت: دار الصفوة.
  8. حلبی، ابوصلاح (1403)، کافی فی الفقه، چاپ اول، اصفهان: کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین.
  9. خوانسارى، سید احمد بن یوسف (1405 ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  10. خویی، سید ابوالقاسم (1418-1422)، مبانی تکمله المنهاج چاپ‌شده در ضمن موسوعه الامام الخویی، ج 41 و 42، موسسه احیاء آثار امام الخویی.
  11. خویى، سید ابوالقاسم (1422 ق)، مبانی تکملة المنهاج، 2 جلد، چاپ اول، قم: مؤسسه احیاء آثار الإمام الخوئی.
  12. خویی، سید ابوالقاسم (1410 ق)، تکمله المنهاج (تک‌جلدی)، قم: نشر مدینه العلم.
  13. دهخدا، علی‌اکبر (1361)، لغت‌نامه دهخدا، ج 20، تهران: چاپخانه وزارت ارشاد اسلامی.
  14. سبحانی، جعفر (1400 ق)، قم: دفتر استفتائات آیت‌الله سبحانی.
  15. سبزواری، سید علی الاعلی (1413 ق)، مهذب الاحکام، ج 29، قم: موسسه المنار.
  16. صاحب بن عباد، کافى الکفاة اسماعیل بن عباد (1414 ق)، المحیط فی اللغة، 10 جلد، بیروت: عالم الکتاب.
  17. صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1400 ق)، قم: دفتر استفتائات آیت‌الله صافی گلپایگانی.
  18. صدوق، محمد بن على بن بابویه (1413 ق)، من لا یحضره الفقیه، 4 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  19. صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1413)، من لایحضره الفقیه، ج 4، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه قم.
  20. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1400 ق)، النهایه فی مجرد الفقه الفتاوی، بیروت، بی‌نا.
  21. طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن (1407 ق)، تهذیب الأحکام، 10 جلد، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  22. طوسى، محمد بن على بن حمزه (1408 ق)، الوسیلة إلى نیل الفضیلة، در یک جلد، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
  23. عاملی (شهید اول)، احمد بن مکی (1410 ق)، لمعه الدمشقیه (تک‌جلدی)، چاپ اول، بیروت: دار التراث.
  24. عاملی، حر (1416 ق)، وسائل الشیعه، چاپ سوم، قم: موسسه آل البیت.
  25. علامه حلی، حسن بن یوسف (1420 ق)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الشیعه، چاپ اول، قم: موسسه امام صادق.
  26. علوی گرگانی، سید محمدعلی (1400 ق)، قم: دفتر استفتائات آیت‌الله علوی گرگانی.
  27. فاضل هندى، محمد بن حسن (1416 ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، 11 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
  28. فخرالمحققین، محمد بن حسن (1387)، ایضاح الفوائد (4 جلدی)، چاپ اول، قم: موسسه اسماعیلیان.
  29. فراهیدی، خلیل بن احمد (1410)، کتاب العین، ج 2 و 3، قم: نشر حجرت.
  30. فراهیدى، خلیل بن احمد (1410 ق)، کتاب العین، 8 جلد، نشر هجرت، قم - ایران، دوم.
  31. فیومى، احمد بن محمد مقرى (بی‌تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، در یک جلد، قم: منشورات دار الرضی.
  32. کلینى، ابوجعفر، محمد بن یعقوب (1407 ق)، الکافی (ط - الإسلامیة)، 8 جلد، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  33. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقی (1404 ق)، مرآت العقول فی شرح أخبار آل الرسول، 26 جلد، چاپ دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  34. مکارم شیرازی، ناصر (1400 ق)، قم: دفتر استفتائات آیت‌الله مکارم شیرازی.
  35. مهیار، رضا (1410 ق)، فرهنگ ابجدی (ترجمه المنجد ابجدی)، در یک جلد، تهران: انتشارات اسلامی.
  36. میر محمدصادقی، حسین (1393)، جرائم علیه اشخاص، چ 3، حقوق جزا، تهران: نشر میزان.
  37. نجفی، محمدحسن (1404)، جواهر الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، چ 7، بیروت: دار الاحیا التراث العربی.
  38. واسطى، زبیدى حنفى، محب الدین سید محمد مرتضى (1414 ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، 20 جلد، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
  39. وحید خراسانی، حسین (1428 ق)، منهاج الصالحین (3 جلدی)، قم: مدرسه امام باقر (ع).
  40. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1385)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.