بررسی قواعد تقیه و نفی سبیل در روابط ایران با دیگر کشورها برای دستیابی به انرژی‌های جدید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 الهیات و معارف اسلامی ، فقه ومبانی حقوق، ایران، دانشگاه قم، شهر قم

2 دانشیار دانشکده الهیات ،گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ،دانشگاه قم

چکیده

تاریخ دریافت: 17/02/1402   |   تاریخ اصلاح: 13/04/1400   |   تاریخ پذیرش: 01/06/1402   |   تاریخ انتشار: 01/04/1402
امروزه بینش‌های متفاوتی در گستره‌ روابط بین کشورها وجود دارد. شاید بتوان روابط بین‌الملل و تبیین مقررات و قوانین بین کشو‌رها را به‌صورت وسیع کنونی، به زمان بعد از جنگ‌های جهانی برگرداند. ظهور شریعت اسلام و به‌تبع آن قوانین قرآن در اواخر قرن ششم میلادی در عربستان، اثر شگرفی بر تمدن جهان داشته است. امروز که شیعیان به خواست خدا حکومتی مقتدر دارند، عالمان و متخصصان علم فقه و حقوق، موظفند با قواعد فقهی و حقوقی موجود، ارتباط شایسته‌ای با کشورهای دیگر با حفظ عزت اسلام و مسلمین برقرار کنند. این پژوهش، با بررسی جداگانه قواعد فقهی تقیه و نفی سبیل، بازتاب آن را بر روابط سیاسی در جهت ارتقای کشور ایران و دستیابی به انرژی‌های جدید بر طبق فتاوای فقهای معاصر تحلیل می‌کند. همچنین چگونگی رعایت مصلحت و عزت مسلمانان طبق قاعده نفی سبیل و تقیه دیپلماتیک با کشورهایی مانند چین و روسیه که دارای وجهه سیاسی بین‌المللی هستند و نیز بحث جدید فقه هسته‌ای در تطابق با قاعده نفی سبیل و نظر رهبری درباره داشتن انرژی هسته‌ای را بررسی می‌کند. در این نوشتار، از روش‌های تحلیلی با ابزار کتابخانه‌ای استفاده شده است.
 

فضل زرندی، فهیمه؛ امیدی‌فرد، عبدالله. (1402). بررسی قواعد تقیه و نفی سبیل در روابط ایران با دیگر کشورها برای دستیابی به انرژی‌های جدید، پژوهش‌های فقهی مسائل مستحدثه. 1 (1)، 236-205. Doi: https://doi.org/10.22091/RCJL.2023.9113.1018

تازه های تحقیق

نتیجه‌

پژوهش حاضر، نشان می‌دهد که عالمان دینی بر حاکم شدن این قواعد بر سایر قواعد در هنگام تعارض توافق دارند. در مواضعی رعایت این قواعد، نه‌تنها شایسته بلکه واجب است. اصول ولایت‌فقیه، تألیف قلوب، عدالت، وفای به عهد و مصلحت عمومی و تقیه همه در سیاست خارجی اهمیت دارد؛ اما توان سیاسی و نفی سبیل کفار بر همه حاکم است. برای دست‌یابی به علوم و انرژی‌های نو مانند انرژی هسته‌ای با رعایت مصالح مسلمانان وارد معاهده با کشورهای خارجی می‌شویم و فرصت محور امنیتی-اقصادی ایران در آسیای مرکزی با چین و روسیه کمک می‌کند تا تسلط دشمنان اسلام محدود شود. اگرچه برای اقتدار بیش‌تر مسلمانان گاهی ناچار به صدور بیانیه‌های بازدارنده برای کشورهای خاطی مثل چین هستیم، گاهی از طریق موضع‌گیری‌های سیاسی موجبات حفظ کیان اسلام و مسلمانان را باید فراهم کنیم؛ مانند دفاع از مسلمانان فلسطین و یمن در سازمان ملل و در این میان هیچ‌چیز مهم‌تر از رعایت مصلحت جامعه اسلامی نخواهد بود که برای عدم استیلای کفار، دستیابی به انرژ‌ی‌های نو لازمه قدرت سیاسی کشور است. البته مطابق سخنان رهبری، اگرچه ابتدا به‌کارگیری قواعدی مثل نفی سبیل آسان به نظر می‌آید، با تسلط عرف بین‌المللی و قدرت‌ها بر عرصه بین‌المللی، اعمال این اصول به‌مراتب دشوار می‌شود. در این میان نیاز به دیپلماسی قوی دولت اسلامی و همراهی سایر کشورهای اسلامی و ایجاد رأفت قلوب و همبستگی میان مسلمانان منطقه مثل عراق، سوریه، افغانستان و پاکستان می‌تواند راه را هموارتر کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining the Rules of Taqiyyah and Nafy-e Sabil in Iran's International Relations for the Advancement of New Energy Sources

نویسندگان [English]

  • Fahimeh Fazl Zarandy 1
  • abdollah omidifard 2
1 Islamic Theology and Education, Jurisprudence and Fundamentals of Law, Iran, University of Qom, Qom City
2 Faculty of Theology, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Qom University
چکیده [English]

Received: 2023 May 7  |   Recieved in revised form: 2021 Jul 4   |   Accepted: 2023 Aug 23   |   Published: 2023 Oct 23
The scope of international relations has been a topic of diverse interpretations. It is possible to trace the origins of international regulations and laws back to the post-World War era. The emergence of Islamic Sharia law, particularly the laws derived from the Quran, in Saudi Arabia during the late 6th century had a profound impact on global civilization. Presently, with Shiites having a robust state, scholars and experts in jurisprudence and law bear the responsibility of establishing appropriate relations with other countries while upholding the dignity of Islam and Muslims. This research focuses on the jurisprudential rules of Taqiyyah (religious dissimulation) and Nafy-e Sabil (negation of subordination), separately analyzing their implications for political relations. The aim is to promote the interests of Iran and explore avenues for accessing new energy sources in accordance with the fatwās (jurisprudential decrees) of contemporary jurists. Furthermore, the research examines how to maintain the best interests (maslahat) and dignity of Muslims by adhering to the rule of Nafy-e Sabil and practicing diplomatic Taqiyyah in relations with countries such as China and Russia, which hold significant international political standing. Additionally, it delves into the contemporary discussion surrounding nuclear jurisprudence, considering Nafy-e Sabil and the views of Iran’s leader regarding nuclear energy. The article employs a descriptive-analytical method supported by library resources.
 
 

Fazal Zarandi, F. & Omidifard, A. (2023) Examining the Rules of Taqiyyah and Nafy-e Sabil in Iran's International Relations for the Advancement of New Energy Sources. Quarterly of New Perspectives in Islamic Jurisprudence, 1 (1) 205-236. Doi: https://doi.org/10.22091/RCJL.2023.9113.1018 .

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Relations
  • Jurisprudential Rules of Taqiyyah and Nafy-e Sabil
  • Acquisition of Nuclear Energy
  • Atomic Energy Agency
  • Leader’s Stance

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آژیر، محسن (1374 ش)، اندیشه‌های اقتصادی امام خمینی، چاپ اول، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  3. انصاری، مرتضی، (1414 ق)، رسائل فقهیه، المکتبة الفقهیه، قم: کنگره دویستمین سال میلاد شیخ انصاری.
  4. انصاری، مرتضى (1415 ق)، کتاب المکاسب، چاپ اول، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  5. بهجت، محمدتقی (1428 ق)، استفتائات، چاپ اول، قم: دفتر حضرت آیت‌الله بهجت.
  6. بشری، اسماعیل (1385 ش)، «مینی بمب هسته‌ای»، گریز از منع تعهدات اشاعه تسلیحات هسته‌ای، پژوهشنامه خلع سلاح.
  7. بیگ زاده، ابراهیم (1374 ش)، «بدیع بودن معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای»، تحقیقات حقوقی، ش 16 و 17.
  8. برزگــر، کیهــان (1397 ش)، «راهبــرد سیاســت خــارجی ایــران در تــوازن قــوای منطقــه‌ای»، مطالعات راهبردی، سال بیست و یکم زمستان، شماره 4(شماره مسلسل 82)، ص 183-206.
  9. حجت زاده، علیرضا و حسین سرتیپی(1391 ش)، «شیوه‌های حقوقی بین‌المللی همکاری در انتقال فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای»، راهبرد، سال 21، شماره 65، ص319- 343.
  10. حقیقت، سید صادق (1385 ش)، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  11. جائوچانگ، چینگ و چنگ گوانگ شینگ و جی سوان جوانگ (1379 ش)، چین و آسیای مرکزی، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  12. جوهری، ابونصر اسماعیل بن حماد، (1407 ق)، الصحاح، ج 6، بیروت: دارالعلم للملایین.
  13. خلیلیان، سید خلیل (1377)، حقوق بین‌الملل اسلام، چاپ ششم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  14. خمینی، سید روح‌الله (1421 ق)، کتاب البیع، چاپ اول، ج 2، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  15. خمینی، سید روح‌الله (1363 ش)، کشف‌الاسرار، قم: انتشارات سید جمال.
  16. خمینی، سید روح‌الله (1387 ش)، رسائل العشره، تهران: انتشارات عروج وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  17. خمینی، روح‌الله (1385)، صحیفه امام، دوره 22 جلدی، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی.
  18. خمینی، روح‌الله (1384 ش)، حکومت اسلامی و ولایت‌فقیه در اندیشه امام خمینی، تبیان، دفتر 45، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی.
  19. خمینی، روح‌الله (1415 ق)، المکاسب المحرمه، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی.
  20. خمینی، روح‌الله (1384 ش)، تحریرالوسیله، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  21. خمینی، سید روح‌الله، (1381 ش)، سیاست خارجی و روابط بین‌الملل از دیدگاه امام خمینی، تبیان، دفتر 28، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  22. خمینی، سید روح‌الله (1417 ق)، الاستصحاب، چاپ اول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام خمینی.
  23. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری 4/12/99.
  24. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دانشگاه فرهنگیان 12/9/97.
  25. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دیدار اساتید و دانشجویان در دانشگاه علم و صنعت 24/ 9/ 87.
  26. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دیدار نخبگان علمی،25/5/97.
  27. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت 6/6/92.
  28. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در حرم رضوی 1/1/92.
  29. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی 26/6/92.
  30. خامنه‌ای، سید علی، بیانات در دیدار فرماندهان بسیج سراسر کشور در مصلای امام خمینی 29/8/92.
  31. سجادی، سید عبدالقیوم (1380 ش)، «اصول سیاست خارجی در قرآن»، علوم سیاسی، ش 15، ص 169- 182.
  32. سیفی مازندرانى، علی‌اکبر (‌1425 ق)، مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیة الأساسیة، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  33. شهید اول، محمد بن مکی (1400 ق)، القواعد و الفوائد، محقق: سید عبدالهادی حکیم، ج 2، چاپ اول، قم: کتاب‌فروشی مفید.
  34. شکوری، ابوالفضل (1377 ش)، فقه سیاسی اسلام، چاپ دوم، قم: موسسه بوستان کتاب.
  35. شیرخانی، علی (1380 ش)، «دعوت، جنگ و صلح در قرآن»، علوم سیاسی، سال چهارم، ش 15، ص 183-194.
  36. شیخ مفید، (1414 ق)، تصحیح الاعتقادات الامامیة، محقق: حسین درگاهی، چاپ دوم، قم: کنگره شیخ مفید.
  37. فراهیدی، خلیل بن احمد (1408 ق)، کتاب العین، ج 5، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
  38. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1426 ق)، القاموس المحیط، ج 4، بیروت: موسسه الرساله للطباعه و النشر و التوزیع.
  39. فاضل لنکرانی ، محمد(1416 ق)، القواعد الفقهیة، چاپ اول، قم: چاپخانه مهر.
  40. قاضی، سید ابوالفضل (1387)، کتاب بایسته‌های حقوق اساسی، چاپ سی ویکم، تهران: نشر میزان.
  41. قمى، سید تقى (1423 ق)،  الأنوار البهیة فی القواعد الفقهیه، چاپ اول، قم: انتشارات محلاتى.
  42. صدوق، محمد بن على بن بابویه (1413 ق)، من لایحضره الفقیه، ج 4، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
  43. ضیائی بیگدلی، محمدرضا ( 1387 ش)، کتاب حقوق بین‌الملل عمومی، چاپ سی و ششم، تهران: گنج دانش.
  44. طاهری، مهدی (1390 ش)، «ولایتمداری در الگوی پیشرفته سیاسی اسلامی ایرانی»، معرفت سیاسی، سال سوم، ش 6، ص 103-148.
  45. طباطبایی، سید محمدحسین (1417 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۵، بیروت: موسسه اعلمی.
  46. ظریف، محمدجواد و سید مهدی سجادیه (1393 ش)، «صورت‌بندی گفتمان مصلحت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، دانش سیاسی، سال دهم، ش 2، ص 103-148.
  47. عمید زنجانی، عباسعلی (1421 ق)، فقه سیاسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  48. عمید زنجانی، عباسعلی (1388 ش)، قواعد فقه، ج ۳ (بخش حقوق عمومی)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  49. کاشف الغطاء، حسن (‌1422 ق)، انوارالفقاهه، چاپ اول، نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
  50. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1410 ق)، بحارالانوار، ج 13، بیروت: موسسه الطبع والنشر.
  51. موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1418 ق)، التنقیح فی شرح العروه الوثقی، ج5، چاپ سوم، قم: موسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
  52. مکارم، ناصر (1357 ش)، طرح حکومت اسلامی، قم: هدف.
  53. مکارم، ناصر (1391 ش)، تقیه سپری برای مبارزه عمیق‌تر، قم: نسل جوان.
  54. مکارم، ناصر (1394 ش)، تقیه و حفظ نیروها، مترجم: سید محمدجواد بنی سعید لنگرودی، چاپ اول، قم: انتشارات علی بن ابی‌طالب (ع).
  55. محقق داماد، سید مصطفی (1387 ش)، قواعد فقه، دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى‌.
  56. موسوی، سید محمد (1382 ش)، دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام، چاپ اول، تهران: انتشارات باز.
  57. موسوی بجنوردى، میرزا حسن (‌1419 ق)، القواعد الفقهیه، چاپ اول، قم: نشر الهادی.
  58. موسوی بجنوردی، سید محمد (1401 ق)، قواعد فقهیه، ج 1، تهران: مؤسسه عروج.
  59. محمدی، منوچهر (1387) «قدرت نرم، سرمایه اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه 15 خرداد، دوره سوم، سال پنجم، ص 17-44.
  60. نجفی، محمدحسن (1404 ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  61. نصیری، محمد(1387 ش)، حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ هجدهم، تهران: موسسه انتشارات آگاه.
  62. Divsalar, A. (2019), “The Pillars of Iranian-Russian Security Convergence”, The International Spectator: Italian Journal of International Affairs: (3) 54, 107-102, ,doi: 1080/158614/2019/03932729.
  63. Garlick, J. Havlová, R. (2020), “China’s “Belt and Road” Economic Diplomacy in the Persian Gulf: Strategic Hedging amidst Saudi–Iranian Regional Rivalry”,Journal of Current Chinese Affairs,1-24, doi:10.1177/1868102619898706.
  64. Hodek, J. Panadero, M. (2109), “Iran Strategic Report,Center for Global Affairs
  65. And Strategic Studies”, Center for Global Affairs & Strategic Studies, Available at: doi: 1/10/22261YRJ04YRJ04
  66. Hauer, N. (2018), “Vladimir Putin’s Mission Accomplished’ Moment”, Foreign
  67. Policy, Available at: http://foreignpolicy.com/06/02/2018/vladimir-putins- Accessed on: 23 January 2020.
  68. Oseiwicz, (2018), “The Belt and Road Initi ati ve (BRI): Implications for Iran-China Relations”, Available at: 13 March 2020.
  69. https://pressto.amu.edu.pl/index.php/ps/article/view/16700, Accesed on:
  70. Waltz, K.N. (1991), “America as a Model for the World? A Foreign Policy
  71. Perspective”, In Focus, 667-670: (4) 24. Doi: 419401/10/2307

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 06 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 12 اردیبهشت 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار