قلمرو وظایف مأموران انتظامی و ضابطان دادگستری در برخورد با اشخاص غیرمرتبط با جرم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم انسانی. دانشگاه یاسوج. یاسوج. ایران

2 دانشجوی دکتری دانشگاه میبد

3 استادیار دانشکده علوم انسانی.دانشگاه یاسوج. یاسوج. ایران.

چکیده

گاه تبعات جرم گریبان‌گیر سایر افرادی می‌شود که نقشی در تحقق جرم ارتکابی نداشته‌اند. از این رو حدود وظایف و اختیارات ضابطان در برخورد با اشخاص غیرمرتبط با جرم، همانند برخورد با خود مجرم و جرم، باید مستند به قانون و البته روشن و شفاف باشد. گاه فرد بعد از ارتکاب جرم مشهود مورد تعقیب مأموران قرار می‌گیرد، سپس در حین تعقیب جهت فرار از دست مأموران انتظامی در یک منزل مسکونی و یا یک محیط علمی مخفی شود، در این حالت تکلیف ضابطان چیست؟ آیا آنان می‌توانند بدون حکم قضایی وارد حریم خصوصی اشخاص غیرمرتبط با جرم بشوند؟ نگاه قانون‌گذار ما به‌گونه‌ای است که برای بازرسی منازل، چه مکانِ متعلق به شخص متهم و چه شخص دیگر (غیرمؤثر در تحقق جرم) قوانین مختلفی را وضع ننموده و در هر دو حالت، یک قانون اعمال می‌شود درحالی‌که تفاوت و تفکیک در این مورد لازم است. اثبات این تفاوت و لزوم ایجاد نگاه افتراقی ره‌آورد این نوشتار است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و از ابزار کتابخانه‌ای استفاده کرده است.

تازه های تحقیق

نتیجه‌گیری

ازجمله تدابیری که قانون‌گذار جهت برقراری یک نظام دادرسی عادلانه اندیشیده، پیش‌بینی مقام ضابط در قانون آیین دادرسی کیفری است؛ ازاین‌رو تعیین دقیق محدوده اختیارات آن‌ها از اهمیت مضاعفی برخوردار است. به نظر می‌رسد ضابطان جهت تفتیش و بازرسی منازل، اماکن، اشخاص و اشیا در جرایم غیرمشهود حتماً باید دستور قضایی مقتضی را داشته باشند و در خصوص جرایم مشهود، چنانچه برای ضابطان یقین حاصل شود که متهم در مکان‌های عمومی و یا حتی در حریم خصوصی اشخاص (بزه‌‌دیدگان بالقوه) مخفی‌شده و یا به آنجا فرار کرده است، با توجه به‌ضرورت امر، جلوگیری از امحای آثار جرم و نیز باتوجه‌به مشهود بودن جرم ارتکابی، می‌توانند بدون دستور مقام قضایی وارد منازل و یا اماکن شده و به بازرسی بپردازند (چراکه قانون‌گذار این اذن را در ماده ۴۴ قانون آ.د.ک به آن‌ها داده است)، اما چنانچه برای ضابطان ظن قوی حاصل شود و یا فاصله بین وقوع جرم و تفتیش منزل یا اشخاص، طولانی گردد، ضابط برای تفتیش و بازرسی محل باید اجازه موردی از مقام قضایی داشته باشد. البته طولانی‌بودن زمان و ضرورت امر یک مسئله نسبی هستند و لازم است قانون‌گذار در تصویب قوانین، حدود آن‌ها را مشخص نماید تا شاهد اجرای هر چه‌بهتر قوانین در عرصه جامعه باشیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Scope of Duties of Law Enforcement Officers and Judicial Police in Dealing with Individuals Unrelated to the Crime

نویسندگان [English]

  • Ardavan Arzhang 1
  • Mohammadreza GHorbani 2
  • Fatemeh Alizadeh 3
1 Associate Professor, Faculty of Humanities, University of Yasouj, Yasouj, Iran;
2 PhD Student of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Meybod University, Yazd
3 Assistant Professor, Faculty of Humanities, University of Yasouj, Yasouj, Iran
چکیده [English]

The consequences of a crime sometimes befall other individuals who have not played a role in the commission of the crime. Therefore, the scope of the duties and authorities of the judicial police in dealing with individuals unrelated to the crime, similar to their dealings with the perpetrator himself and the crime, must be based on the law and be clear and transparent. Sometimes, after the commission of an apparent crime, the person is pursued by the officers, and then, in the course of the pursuit, in order to escape from the law enforcement officers, the person hides in a residential home or an academic environment. In this case, what is the duty of the judicial police? Can they enter the private domain of individuals unrelated to the crime without a judicial warrant? The Iranian legislature's approach is such that for the inspection of residences, whether the place belongs to the accused person or another person (not involved in the realization of the crime), different laws have not been enacted, and in both cases, one law is applied, while a difference and distinction in this regard is necessary. Proving this difference and the need to create a differential approach is the outcome of this paper. The present research has utilized a descriptive-analytical method and library resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Judicial Police
  • Individuals Unrelated to the Crime
  • Flagrant Offense
  • Non-Flagrant Offense
  1. قرآن

    1. انصاری، ولی‌الله (1380). حقوق تحقیقات جنایی ـ مطالعه تطبیقی. تهران: انتشارات سمت.
    2. انصاری، ولی‌الله (1380). کشف علمی جرایم. تهران: انتشارات سمت.
    3. انصاف پور، غلامرضا. (1365). فرهنگ لغات فارسی. تهران: انتشارات زوار.
    4. آخوندی، محمود. (1390). آیین دادرسی کیفری. تهران: انتشارات جامع طبع و نشر.
    5. آشوری، محمد. (1386). عدالت جزایی و عدالت کیفری، حقوق جزای عمومی. قم: انتشارات گنج دانش.
    6. آقایی جنت‌مکان، حسین. (1390). حقوق کیفری. تهران: انتشارات مجد.
    7. آقایی نیا، حسین. (1392). جنایات. چاپ هشتم. تهران: انتشارات میزان.
    8. باهری، محمد. (1382). حقوق جزای عمومی. تهران: انتشارات رهام.
    9. برهانی، محسن. (1392). حقوق جزای عمومی. واکنش در برابر جرم. تهران: انتشارات میزان.
    10. بهرامی، بهرام. (1383). اجرای احکام کیفری. چاپ سوم. تهران: انتشارات نگاه بینه.
    11. پیرایه جو، اسد. (1372). حق دفاع متهم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شنایی. دانشگاه شهرکرد.
    12. جوانمرد، بهروز. (1394). آیین دادرسی کیفری. تهران: انتشارات جاودانه جنگل.
    13. خالقی، علی. (1394). نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوق شهر دانش.
    14. دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه دهخدا. بی‌جا.
    15. رجبی‌پور، ابراهیم. (1388). پیشگیری انتظامی از جرم. تهران: مجموعه مقالات نخستین همایش ملی پیشگیری از جرم نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.
    16. سپهری، روح‌الله. (1395). آیین دادرسی کیفری و مساله تطبیقی استثانات در حقوق ایران و فرانسه. تهران: انتشارات دادگستر.
    17. سنگانه، رحمان؛ گنجی، محمد؛ خسروشاهی، قدرت الله؛ و زراعت، عباس. (۱۳۹۶). بررسی نوع نگرش و میزان قابلیت اجرای نوآوری‌های قانون آیین دادرسی کیفری از منظر ضابطان در شهر کاشان. پژوهش‌های دانش انتظامی، 76(19)، 9-40.
    18. سیاح، احمد. (1430ق). فرهنگ جامع عربی فارسی. قم: انتشارات اسلام.
    19. صادق منش، جعفر. (1395). ضابطان قضایی (وظایف، اختیارات و مسئولیت‌ها). تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.
    20. طهماسبی، جواد. (1395). آیین دادرسی کیفری. تهران: انتشارات میزان.
    21. قاسم‌پور، ابوالقاسم. (1381). ضابطان قوه قضاییه و وظایف آن‌ها در قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب 1378. تهران: انتشارات افق.
    22. قانون آمران به معروف و نامیان از منکر مصوب 1394.
    23. قانون آیین دادرسی جرایم رایانه‌ای مصوب 1392.
    24. قانون آیین دادرسی کیفری ایران مصوب 1392 و اصلاحی 1394.
    25. قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه مصوب 2008.
    26. قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375.
    27. قانون مجازات اسلامی مصوب 1392.
    28. لنگرودی، محمدجعفر. (1378). ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش.
    29. نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1391). تقریرات درسی جامعه‌شناسی جنایی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
    30. نظریه مشورتی به شماره 775/93/7 مورخ 4/4/93، اداره حقوقی قوه قضاییه.
    31. ولی‌الله (1380). کشف علمی جرایم. تهران: انتشارات سمت.
    32. انصاف پور، غلامرضا. (1365). فرهنگ لغات فارسی. تهران: انتشارات زوار.
    33. آخوندی، محمود. (1390). آیین دادرسی کیفری. تهران: انتشارات جامع طبع و نشر.
    34. آشوری، محمد. (1386). عدالت جزایی و عدالت کیفری، حقوق جزای عمومی. قم: انتشارات گنج دانش.
    35. آقایی جنت‌مکان، حسین. (1390). حقوق کیفری. تهران: انتشارات مجد.
    36. آقایی نیا، حسین. (1392). جنایات. چاپ هشتم. تهران: انتشارات میزان.
    37. باهری، محمد. (1382). حقوق جزای عمومی. تهران: انتشارات رهام.
    38. برهانی، محسن. (1392). حقوق جزای عمومی. واکنش در برابر جرم. تهران: انتشارات میزان.
    39. بهرامی، بهرام. (1383). اجرای احکام کیفری. چاپ سوم. تهران: انتشارات نگاه بینه.
    40. پیرایه جو، اسد. (1372). حق دفاع متهم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شنایی. دانشگاه شهرکرد.
    41. جوانمرد، بهروز. (1394). آیین دادرسی کیفری. تهران: انتشارات جاودانه جنگل.
    42. خالقی، علی. (1394). نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوق شهر دانش.
    43. دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه دهخدا. بی‌جا.
    44. رجبی‌پور، ابراهیم. (1388). پیشگیری انتظامی از جرم. تهران: مجموعه مقالات نخستین همایش ملی پیشگیری از جرم نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.
    45. سپهری، روح‌الله. (1395). آیین دادرسی کیفری و مساله تطبیقی استثانات در حقوق ایران و فرانسه. تهران: انتشارات دادگستر.
    46. سنگانه، رحمان؛ گنجی، محمد؛ خسروشاهی، قدرت الله؛ و زراعت، عباس. (۱۳۹۶). بررسی نوع نگرش و میزان قابلیت اجرای نوآوری‌های قانون آیین دادرسی کیفری از منظر ضابطان در شهر کاشان. پژوهش‌های دانش انتظامی، 76(19)، 9-40.
    47. سیاح، احمد. (1430ق). فرهنگ جامع عربی فارسی. قم: انتشارات اسلام.
    48. صادق منش، جعفر. (1395). ضابطان قضایی (وظایف، اختیارات و مسئولیت‌ها). تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.
    49. طهماسبی، جواد. (1395). آیین دادرسی کیفری. تهران: انتشارات میزان.
    50. قاسم‌پور، ابوالقاسم. (1381). ضابطان قوه قضاییه و وظایف آن‌ها در قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب 1378. تهران: انتشارات افق.
    51. قانون آمران به معروف و نامیان از منکر مصوب 1394.
    52. قانون آیین دادرسی جرایم رایانه‌ای مصوب 1392.
    53. قانون آیین دادرسی کیفری ایران مصوب 1392 و اصلاحی 1394.
    54. قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه مصوب 2008.
    55. قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375.
    56. قانون مجازات اسلامی مصوب 1392.
    57. لنگرودی، محمدجعفر. (1378). ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش.
    58. نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1391). تقریرات درسی جامعه‌شناسی جنایی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
    59. نظریه مشورتی به شماره 775/93/7 مورخ 4/4/93، اداره حقوقی قوه قضاییه.