مبنا یابی فقهی حق بر سلامت باروری زنان با نگاهی به قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ،واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان، ایران

2 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان، ایران

چکیده

حق بر سلامت یکی از حقوق بنیادین بشر است که ریشه در حق حیات دارد. در نظام حقوقی اسلام باتوجه‌به لزوم حفظ نفس این حق بر سایر حقوق و تکالیف حاکم است. یکی از ابعاد حق بر سلامت شهروندان، حق بر سلامت باروری زنان است. باتوجه‌به این که سلامت زنان به‌عنوان شاخص توسعه‌یافتگی کشورها به شمار می‌رود دولت‌ها موظف به تأمین سلامت باروری زنان هستند. در نظام حقوقی ایران نیز اهتمام ویژه‌ای نسبت به‌سلامت مادران باردار وجود دارد تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که رویکرد سلامت‌محوری به طور ضمنی در آن دیده می‌شود، گام مؤثری در جهت تأمین سلامت باروری زنان است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی ضمن مداقه در مبانی فقهی امامیه در خصوص سلامت باروری مادر با تحلیل برخی قوانین موجود به تبیین جایگاه حق بر سلامت جسمی و روحی مادران باردار به‌عنوان یکی از حقوق شهروندی پرداخته است. برآیند بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که حق بر سلامت باروری مادر دارای مبانی متقنی در فقه امامیه هست. حفظ کرامت انسانی، عدالت‌محوری، ممنوعیت اضرار به غیر و نفی عسر و حرج از مهم‌ترین مبانی فقهی حق بر سلامت باروری است. تحلیل مبانی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بیانگر این نکته هست که قانون‌گذار نسبت به اصولی چون کرامت و عدالت و نفی اضرار به غیر و نفی عسر و حرج اهتمام داشته است.

تازه های تحقیق

نتیجه‌گیری

برآیند پژوهش حاضر با عنوان مبنا یابی فقهی حق بر سلامت باروری زنان با نگاهی به قانون حمایت خانواده و جوانی جمعیت آن است که حق بر سلامت به‌عنوان یکی از حقوق بنیادین بشر به رسمیت شناخته شده است در این راستا بحث از حق بر سلامت باروری زنان به‌عنوان یکی از متفرعات این مسئله مورد تأکید هست باتوجه‌به اینکه سلامت باروری زنان به‌عنوان یکی از مولفه‌های توسعه‌یافتگی برشمرده شده است و اسناد بین‌المللی متعددی نیز بدین مسئله پرداخته‌اند. ارائه دیدگاه نظام حقوقی اسلام در ظرف زمانی جاهلیت که حتی حاضر به‌رسمیت‌شناختن حق حیات برای زنان نبودند حاکی از توجه ویژه اسلام به حقوق زنان هست. مبانی فقهی حق بر سلامت زنان را می‌توان در مواردی چون لزوم حفظ نفس، لزوم حفظ کرامت انسانی، نفی ضرر و حرمت اضرار به غیر و نفی عسر و حرج برشمرد.

بنابراین از آن جا که حق بر سلامت باروی دارای مبانی متقنی در فقه امامیه هست و حق بر سلامت به‌عنوان بخشی از حقوق بشر به شمار می‌رود ضروری است تا غبار شبهات از چهره نظام حقوقی اسلام زدوده گردد. اگر چه کلیدواژه حقوق باروری زنان در متون فقهی به کار نرفته است؛ اما مواردی چون تأکید بر سلامت جسمی و روحی مادر از مبانی فقهی قابل‌اثبات است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Fiqhi Foundations of Women's Reproductive Health Rights with Reference to the Law on Family Protection and Population Rejuvenation

نویسندگان [English]

  • Maryam Aghaie Bajestani 1
  • Simin Rajabi 2
1 Associate Professor, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Semnan Branch, Semnan, Iran
2 PhD Student of Private Law, Islamic Azad University, Semnan Branch, Semnan, Iran;
چکیده [English]

The right to health is a fundamental human right rooted in the right to life. In the Islamic legal system, this right takes precedence over other rights and obligations due to the necessity of preserving life. One aspect of the right to health for citizens is the right to reproductive health for women. Given that women's health is considered an indicator of a country's development, governments are obligated to ensure women's reproductive health. The Iranian legal system also places a particular emphasis on the health of pregnant mothers. The enactment of the Law on Family Protection and Population Rejuvenation, which implicitly adopts a health-centric approach, is a significant step towards ensuring women's reproductive health. This research, using a descriptive and analytical method, delves into the foundations of Imamiyyah (Shi'a) jurisprudence regarding maternal reproductive health, and analyzes existing laws to elucidate the status of the right to the physical and mental health of pregnant mothers as a civil right. Findings indicate that the right to maternal reproductive health has solid foundations in Imamiyyah jurisprudence. The preservation of human dignity, justice-centricity, the prohibition of harm to others, and the negation of hardship and embarrasment are among the most important jurisprudential foundations of the right to reproductive health. An analysis of the foundations of the Law on Family Protection and Population Rejuvenation suggests that the Iranian legislature has been attentive to principles such as dignity, justice, the prohibition of harm to others, and the negation of hardship and embarrasment.

This research, with a descriptive and analytical method, while examining the legal foundations of Imamia regarding maternal reproductive health, analyzed some existing laws to explain the position of the right to the physical and mental health of pregnant mothers as one of the citizenship rights. The results of the conducted studies indicate that the right to reproductive health of the mother has valid foundations in Imami jurisprudence. Preservation of human dignity, central justice, prohibition of harm and negation of hardship and embarrassment are among the most important jurisprudential foundations of the right to reproductive health. The basic analysis of the articles of the Family and Youth Protection Law also indicates the legislator paid attention to principles such as dignity, justice, negation of harm to others, and negation of hardship and embarrassment. .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Law
  • Women's Rights
  • Reproductive Rights
  • Right to Health
  • Law on Population Rejuvenation
  1. قرآن

    1. اسکندری، معصومه. (1390). تأثیر حق بر سلامت جسمی و روانی بر حقوق زنان. تهران: پایان نامه دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
    2. آل کجباف، حسین. (1392). مفهوم و جایگاه حق بر سلامت در اسناد بین‌المللی حقوق بشر. مجله علمی‌پژوهشی حقوق پزشکی. ۷. (۲۴) ؛۱۷۰-۱۳۹.
    3. جعفری، محمدتقی. (1419ق). رسائل فقهی. تهران: موسسه منشورات کرامت.
    4. جعفری، محمدتقی. (1370). تحقیق در نظام جهانی حقوق بشر. (از دیدگاه اسلام و غرب) و تطبیق آن دو بر یکدیگر، تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی.
    5. حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
    6. صدوق، محمد بن علی. (1404ق). من لایحضره الفقیه، قم: جامعة المدرسین.
    7. طاهری، علیرضا. (1362). منشئات حیات از دیدگاه علم و اسلام. مشهد: پارت گرافیک.
    8. طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن. (1378) المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
    9. عاملی، محمد بن علی موسوی. (1411ق) نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    10. عباسی، محمود؛ رضایی، راحله؛ دهقانی، غزاله. (1393) مفهوم و جایگاه حق بر سلامت در نظام حقوقی ایران. مجله علمی‌پژوهشی حقوق پزشکی. ۸. (۳۰) ؛۱۹۹-۱۸۳.
    11. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله. (1425ق). کنز العرفان فی فقه القرآن، قم: انتشارات مرتضوی.
    12. قربان نیا، ناصر. (1387). حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی.
    13. کاظمی، جواد بن سعد اسدی (بی‌تا). مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، بی‌جا، بی‌نا.
    14. کلینی، ابی جعفر بن محمد. (1388ق). الاصول الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    15. معین، محمد. (1371). فرهنگ فارسی. تهران: نشر امیرکبیر.
    16. مکارم شیرازی، ناصر. (1411ق). القواعد الفقهیة. قم: مدرسه امام امیر المؤمنین (ع).
    17. مؤمنی، عابدین. (1382). حقوق جزای اختصاصی اسلام. تهران: نشرخط سوم.
    18. نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی. (1417ق) عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.