بازپژوهی ممیزات ترور و محاربه در فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه ومبانی حقوق و اندیشه امام خمینی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

2 دانشایار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد قم،دانشگاه آزاد اسلامی، قم،ایران.

3 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد قم،دانشگاه آزاد اسلامی، قم،ایران

چکیده

در حوزه فقه اجتماعی، مباحث امنیت و آسایش عمومی و بالخصوص سلب امنیت اجتماعی و اقداماتی چون محاربه که به رفتارهای خوف‌انگیز همراه با به رخ کشاندن و استفاده از سلاح اعم از سردوگرم، از جمله مسائل و مباحث جدی قابل‌توجه هست که در فقه جزایی برای آن شدیدترین برخوردها و مجازات پیش‌بینی و در نظر گرفته شده، همان‌گونه که به‌صراحت قرآن کریم به آن پرداخته است. در کنار آن بحث ترور و قتل‌های اغتیالی به جهت تناسب و هم‌سنخ بودن با مباحث محاربه موردتوجه فقه جزایی به لحاظ مفهومی و حکمی هست و لازم است در نگاه جامع به فقه اجتماعی و حکومتی چنین مباحثی به طور مرتب بازپژوهی و به‌حکم استحداثی مورد تدقیق قرار گیرد. در مقاله پیش‌رو و به مباحث مرتبط با محاربه و ترور با نگاهی به ممیزات آنها به روش توصیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای پرداخته شده است.

تازه های تحقیق

نتیجه‌گیری

محاربه از جرائم مهم علیه امنیت و آسایش عمومی است و منظور از آن ایجاد مزاحمت نسبت به انسان‌ها و سلب آزادی، آرامش و امنیت مردم و جامعه است. عناصر لازم در تحقق محاربه؛ شهره و علنی بودن جرم، مسلح بودن، آخته و ظاهر ساختن سلاح، ارعاب و ایجاد رعب و وحشت در میان مردم، سلب امنیت و آزادی جامعه، راه‌ها و شوارع، شرارت و زورگویی، غارت اموال می‌باشند. اگر افراد محارب دست به کشتن انسان‌های بی‏گناهی زده‏اند مجازات قتل برای آنها انتخاب می‏شود و اگر اموال مردم را با تهدید به اسلحه ببرند انگشتان دست‌وپای آنها قطع می‏شود و اگر هم دست به آدم‏کشی و هم سرقت اموال زده باشند اعدام می‏شوند و جسد آنها برای عبرت مردم مقداری به دار آویخته می‏شود و اگر تنها اسلحه به روی مردم کشیده‏اند بدون اینکه خونی ریخته شود و یا سرقتی انجام گیرد به شهر دیگری تبعید خواهند شد، شک نیست که معنی دوم به حقیقت نزدیک‌تر است، و این مضمون در چند حدیث که از ائمه اهل‌بیت (ع) نقل شده وارد گردیده است. همچنین ترور از مصادیق سالب امنیت اجتماعی هست که از دیدگاه فقهی مردود بوده و می‌تواند در مقام محاربه انجام شود که البته نسبت بین ترور و محاربه عموم و خصوص من وجه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reexamining the Characteristics of Assassination and Muhāribah in Imamiyyah Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mustafa GHayoomzadeh 1
  • Ahmad Moradkhani 2
  • alireza asgari 3
1  PhD Student of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Qom Branch, Qom, Iran
2 Associate Professor of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Qom Branch, Qom, Iran
3 Associate Professor of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Qom Branch, Qom, Iran
چکیده [English]

In the realm of social fiqh, discussions regarding public order and security, and particularly the deprivation of social security and actions such as Muhāribah, which involve intimidating behaviors accompanied by the display and use of weaponry, are among the serious issues that have been met with the most arduous punishments in criminal jurisprudence, as explicitly addressed in the Holy Quran. Alongside this, the issue of assassination and targeted killings is also considered in criminal jurisprudence due to its conceptual and legal affinity with the discussions of Muhāribah. It is necessary that such issues be regularly reexamined and scrutinized in a comprehensive view of social and state fiqh. The present article addresses the topics related to assassination and muhāribah, examining their characteristics through a descriptive-analytical method utilizing library resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Muhāribah
  • Civil Disobedience
  • Assassination
  • Islamic Jurisprudence
  • State Fiqh
  1. قرآن

    نهج البلاغه

    1. ابن منظور، محمد بن مکرم. (۱۳۸۸). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
    2. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۶). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. چاپ سوم. تهران: گنج دانش.
    3. حبیب‌زاده، محمدجعفر. (۱۳۷۹). محاربه در حقوق کیفری ایران. تهران: دانشگاه تربیت‌مدرس.
    4. حر عاملی، محمد بن حسن. (بی تا). وسائل‌الشیعه. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
    5. حسنی، علی‌اکبر. (۱۳۶۲). نظری به قوانین جزایی، اسلام. تهران: دانشگاه تهران.
    6. حلبی، ابو صلاح. (بی تا). الکافی فی الفقه. تحقیق از رضا استادی. اصفهان: انتشارات مکتب امیرالمؤمنین.
    7. سرخسی شمس‌الدین. (۱۹۸۳م). المبسوط. استانبول: دار الدعوه.
    8. شهید ثانی، زین‌الدین. (۱۳۶۵). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    9. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
    10. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. (1351). المبسوط فی فقه الامامیه. قم: انتشارات مرتضویه.
    11. طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۵۰). مجمع‌البیان. ترجمه احمد بهشتی. تهران: مؤسسه انتشاراتی فراهانی.
    12. عوده عبد القادر. (بی تا). التشریع الجنائی، الاسلامی. بیروت: دارالکتب العربی.
    13. فاضل لنکرانی شیخ محمد. (۱۴۰۶ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله (کتاب الحدود). قم: المطبعه العلمیه.
    14. فاضل هندی، بهاءالدین محمد اصفهانی. (بی تا). کشف اللثام. بی‌جا.
    15. فخر المحققین. (۱۳۸۹). ایضاح الفوائد. بی‌جا.
    16. فیض، علیرضا. (۱۳۸۱). مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی. چاپ ششم. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
    17. قرطبی، محمد بن احمد انصاری. (۱۹۶۵م). الجامع لأحکام القرآن. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
    18. مدنی، سید جلال‌الدین. (۱۳۶۶). حقوق اساسی جمهوری اسلامی، ایران. تهران: انتشارات سروش.
    19. موسوی بجنوردی، سید محمد. (۱۳۷۶). فقه تطبیقی بخش جزایی. تهران: میعاد.
    20. موسوی بجنوردی، سید محمد. (۱۳۸۵). مجموعه مقالات فقهی، حقوقی، فلسفی و اجتماعی. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی. انتشارات عروج.
    21. موسوی خمینی، سید روح‌الله. (بی تا). ولایت‌فقیه. قم: انتشارات آزادی.
    22. موسوی خمینی، سید روح‌الله. (۱۳۸۵). تحریرالوسیله. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    23. موسوی خمینی، سید روح‌الله. (۱۳۸۵) صحیفه امام. چاپ چهارم. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ و نشر عروج.
    24. موسوی خمینی، سید روح‌الله. (۱۳۹۲). تحریر الوسیلة. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
    25. نجفی، محمدحسن. (۱۹۸۱م). جواهر الکلام. بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
    26. نوری همدانی، حسین. (۱۳۸۸). هزار و یک مسئله (مجموعه استفتائات). قم: مهدی موعود (عج).