بودجه از منظر فقه و اقتصاد مقاومتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام، دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.22091/rcjl.2024.10296.1038

چکیده

امروزه بر همه واضح شده که اقتصاد بخش عمومی و اقتصاد رفاه مملو از مباحث دستوری است و به‌هیچ‌وجه نمی‎توان رابطه حقوق و اقتصاد را انکار نمود. یکی از موضوعاتی که با نگاه بین‌رشته‌ای قابل‌بررسی است، بودجه‌ریزی دولت است. بودجه به‌عنوان ابزار سیاست‌گذاری در اختیار دولت، به دنبال تخصیص منابع محدود به نیازها و خواسته‌های نامحدود است. دولت‌ها باید در تهیه و اجرای بودجه نگاهی هدفمند در چهارچوب سیاست‌های کلی حکومت داشته باشند. اقتصاد مقاومتی به‌عنوان سیاست اصلی اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران به دنبال تغییر ساختارهای اقتصادی موجود و بومی‌سازی آن بر اساس جهان‌بینی و اهداف است. ازاین‌جهت نظام بودجه کشور باید منطبق با اقتصاد مقاومتی باشد. بیت‌المال، بودجه‌ریزی سالانه، نحوه تجهیز و تخصیص محورها و ملاک‌ها و شناخت راه‌حل‌ها برای اداره بهینه جامعه و نقش دولت در اقتصاد و پیوست‎های فرهنگی و معنوی است. تنظیم و تحدید ساختاری مبانی و مقاصد یک بودجه مقبول و مضبوط با ملاک‎های دینی و علمی با محوریت اقتصاد مقاومتی، قدمی هر چند کوتاه و متواضعانه در این مسیر نقش‌بند مقالة پیش‌رو است. و به‌طور خلاصه مفهوم اقتصاد مقامتی، اصول بودجه، بودجه‌ریزی عملیاتی، نظارت، مقایسه بودجه و بیت‌المال و منابع تجهیز و تخصیص آنها و مباحث متعارف در هر دو زمینه بحث نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Budgeting from the Point of View of Fiqh and Resistance Economy

نویسندگان [English]

  • Seyyed Alimohammad yasrebi 1
  • Mohammad Hadi Salimzadeh 2
1 Professor of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Farabi Campus, Tehran University, Qom, Iran;
2 MA Graduate of Public Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Today, it is clear to all that the economy of the public sector and welfare economics are filled with normative discussions, and the relationship between law and economics cannot be denied in any way. One of the subjects that can be examined from an interdisciplinary perspective is government budgeting. The budget, as a policymaking tool at the government's disposal, seeks to allocate limited resources to unlimited needs and desires. Governments must adopt a purposeful approach in preparing and implementing the budget within the framework of the government's general policies. Resistance economy, as the main economic policy in the Islamic Republic of Iran, aims to transform existing economic structures and localize them based on its worldview and objectives. In this regard, the country's budgeting system must align with the principles of a resistance economy. Public funds, annual budgeting, the methods of resource mobilization and allocation, the criteria for effective governance, the role of the government in the economy, and the cultural and faith attachments are all crucial aspects of this discussion. The structured regulation of the foundations and purposes of an acceptable and robust budget, grounded in religious and scientific criteria with a focus on a resistance economy, represents a modest yet significant step in this direction. In summary, this paper discusses the concept of resistance economy, budgeting principles, operational budgeting, oversight, budget comparison, public funds, and the resources for their mobilization and allocation, along with conventional issues in both fields.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistance Economy
  • Law
  • Budget
  • Operational Budgeting
  • Criteria and Standards
  • Public Funds
  1. ابراهیمی‌نژاد، مهدی، فرجوند، اسفندیار (1381). بودجه از تنظیم تا کنترل. تهران: انتشارات سمت.
  2. ابن ابی‌الحدید (1408). شرح نهج‌البلاغه. بی‌جا.
  3. ارسطو توحید، حمید، علوی، بهار (1396). واکاوی روش بودجه‌ریزی کشور، همسو با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، سال اول، شماره 1، صفحه 204 تا 239.
  4. اقتداری و دیگران (1354). بودجه. چاپ اول. تهران: دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران.
  5. امیرکبیری و همکاران (1393). بودجه‌ریزی عملیاتی، ابزاری برای شفاف‌سازی رابطه بین «منابع» مصرف‌شده و نتایج به‌دست‌آمده در سازمان. ماهنامه علمی و فرهنگی کار و جامعه، شمارة 174، ص 12تا23.
  6. بیهقی، احمد بن حسین (1385). حیاة الأنبیاء. بیروت: دارالمعرفه.
  7. توکلی، احمد (1386). مالیه عمومی. چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.
  8. رشیدیانی (1389). بودجه. پایاننامه پردیس فارابی.
  9. رضایی، مجید (1389). مقدمه‌ای بر مالیه عمومی در اسلام. انتشارات سمت. تهران.
  10. السجستانی، ابو داوود (279ق). سنن ابی داود. بی‌جا.
  11. شهیدی، مهدی (1386). سقوط تعهدات. چاپ ششم. تهران: انتشارات مجد.
  12. علوی طبری (1374). اصول بودجه دولتی. انتشارات دانشگاه پیام نور.
  13. فرزیب، علیرضا (1381). بودجه‌ریزی دولتی در ایران. چاپ اول. تهران: مؤسسه مالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
  14. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
  15. قانون محاسبات عمومی مصوب 1312 و1349
  16. مجموعه لوایح و قوانین بودجه مصوب مجلس شورای اسلامی
  17. میرزایی اهرشانی، حسن. (بی‌تا). اصول تنظیم و روش‎های کسری بودجه. جزوه درسی دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران.
  18. موسی‌خانی، مرتضی، منشی‌زاده، مسعود (1385). اصول و مبانی نوین نظام بودجه در ایران. چاپ چهارم. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی قزوین.
  19. ناظم‌زاده، اصغر (1396). بیت‌المال «اهمیت منابع حالی شرایط ناظران، عوامل بازدارنده و کیفر خائنان». قم: بوستان کتاب.
  20. نهج‌البلاغه.
  21. الوانی، مهدی (1376). تقسیم بندی و تعیین خط و مشی دولتی و غیر انتفاعی. تهران: انتشارات سمت.
  22. هاشمی، مهدی (1377). حقوق اساسی جمهوری اسلامی جلد2. تهران: انتشارات دادگستر.
  23. Gordan A,and F.E.Seller. (2002). Accounting and Budgeting system:The Issue of Congruency. Journal and Public Policy.
  24. Mckay, Duncan j. (2003). Effective Financial Planning for Library and Information Service. Europa Publication.
  25. Mercer, John. (2002). Performance Budgeting for Federal Agencies.